fbpx

Prólogo d´«A bolsa ou a vida»

17/02/2022 Catro Ventos

Imaxina que un meteorito do tamaño dunha illa vén en traxectoria directa a bater coa Terra e ninguén fai nada, Gobernos e organizacións mundiais falando de como atallar ese problemiña e postergando decisións, mesmo negando as evidencias científicas da traxectoria e da forza do impacto.

Sabemos que igual viches esta metáfora en Don´t Look Up, a película de sátira negra e inquietante que Netflix estreou a finais de 2021, mais xa uns meses antes, na primavera de 2021, comezaba así o prólogo de Manuel Casal Lodeiro á edición en galego d’A bolsa ou a vida.

introdución

Prólogo á edición galega

Un meteorito diríxese cara ao noso planeta, cun impacto seguro que probablemente acabe coa nosa especie e con boa parte da biosfera, mesmo con toda a vida sobre o planeta Sol-3! Mais no canto de estar preparando a toda mecha o foguete que levará Bruce Willis á súa superficie para tentar desvialo aplicando o mellor coñecemento científico e todo o poder ao alcance da nosa tecnoloxía, que é o que se dedica a facer a civilización humana? Pois os que están ao mando da Nave Espacial Terra dan e dan voltas ao asunto, mareando o peixe, xuntándose ritualmente de vez en cando para facer que fan algo, mais non dan nin posto as e os enxeñeiros a deseñar a nave para deter esta ameaza existencial que se aproxima máis e máis, nunha conta atrás á que ninguén semella facer moito caso centrados como estamos nos nosos business-as-usual. Mentres, as pantallas de alerta científica amosan unha e outra vez a mesma mensaxe que ninguén atende: «ALERTA, ALERTA: O meteorito está acelerando! Achégase a nós máis rápido do previsto!! DANGER, DANGER».

Con razón poderás dicir que isto semella un guión pouco crible dunha mala película de ciencia ficción, non si? Como se fose unha versión preliminar de Armaggedon ou de Deep Impact que ningún estudio de cine lles tería mercado aos guionistas, vamos. Pois sinto dicirvos que non é ningún guión de Hollywood, amigos: é unha alegoría perfecta da situación real na que nos atopamos! O meteorito somos nós ou, mellor dito, a nosa civilización industrial e capitalista que, de feito, xa está a impactar a cámara lenta (ou non tan lenta), destruíndo de maneira acelerada a biosfera, atacándoa por todos os lados e por todos os medios, o principal dos cales é a destrución da estabilidade climática que fixo posible a vida tal como a coñecemos. E Galiza, como país cunha importante pegada de carbono, ten ao seu nome un bo anaco dese meteorito. Esta película na que estamos metidas todas vai do capitalismo contra o Holoceno, a batalla épica dun vilán entolecido contra o conxunto de seres que habitamos a Terra, isto é: a bolsa ou a vida.

Efectivamente, o dilema ao que fai referencia o título deste libro que estás a piques de ler remítenos a unha guerra secreta na que estamos mergullados até as cachas, unha guerra de agresión contra a Vida perpetrada por iso que algúns chaman «o actual sistema socioeconómico». Porén, Salvador Lladó non anda con eufemismos precisamente: o inimigo que nos pon en perigo a todas as especies, non só a humana, é o Capitalismo.

«Unha contracción planificada da economía rompe coa lóxica capitalista e pode xerar efectos democratizadores en cadea nos que nós, a cidadanía, recuperemos o que é noso: a soberanía», dinos o científico e activista catalán. Contracción e planificación: vaia dous anatemas para o Capitalismo! Mesmamente coma o allo e mais os crucifixos para os vampiros, que curiosamente eran a figura da mitoloxía popular coa que os primeiros movementos obreiros adoitaban representar os capitalistas nos seus pasquíns e publicacións proletarias alá polo final do século xix. Hoxe en día, case sería mellor empregarmos a figura de Galactus, o devorador de mundos das bandas deseñadas da Marvel, pois a ameaza xa non é só para as gorxas da explotada clase traballadora, senón para o conxunto do planeta.

Tal é así que, se cadra, nese 99 % que menciona o subtítulo do libro teriamos que incluír todas as demais especies, esas que agora nos vai tocar defender despois de as virmos machucando a eito. E ese labor de (auto)defensa ten que comezar por nos unirmos a ese 1 % que deu posto os lentes de descubrir alieníxenas daquela película de John Carpenter, ou que tomou a pastilla vermella de Matrix, paso primeiro para convencer outro 98 % e parármoslle xuntos os pés ao 1 % que está no outro extremo das invisibles trincheiras, eses que conforman o noso meteorito, o noso Galactus a piques de esborrallar o mundo. Nesa heroica tarefa enmárcase este libro-escudo, unha arma defensiva para, primeiramente, abrir os ollos e percibir con esclarecemento a gravidade do que está a acontecer, para poder pasar á acción. Por iso non é «un libro máis sobre o cambio climático», non. É un pequeno cóctel molotov de espertar conciencias.

Co seu estilo ameno, por veces mesmo coloquial e humorístico, o sensei e amigo Lladó vaite guiar ao longo destas páxinas nunha viaxe de recoñecemento polo campo de batalla da «loita definitiva», para a que —estou seguro— te vas alistar cando pases a derradeira páxina. Vaiche explicar de maneira moi accesible (sen que teñas que matricularte nun «curso de posgrao») conceptos fundamentais para entender a nosa situación, pero dos que está prohibido falar nas roldas de prensa de San Caetano e da Moncloa, ou nos bonitos documentos que publica a Comisión Europea sobre o European Green Deal no seu web. Lladó vaiche desfacer o encantamento de invisibilidade que rodea tabús como a fin do crecemento, o peak oil, a taxa de retorno enerxético, os límites das enerxías renovables ou o paradoxo de Jevons. Vai ser o neno sabio a berrar «O rei vai espido!» diante dos plans macroeconómicos das nosas elites políticas. Malia ser un libro pequeno, é un auténtico fol repleto de veleno didáctico, dese que te espile sen volta atrás, tan completo que toca a práctica totalidade dos aspectos fundamentais desta Gran Guerra que será, dunha maneira ou doutra, a derradeira. Pero non queda aí; non te confundas. Vaiche tocar moi fondo e non poderás seguir vendo a realidade da mesma maneira. Non se pode vomitar a pastilla vermella unha vez a inxires, vaiche boa!

E a verdade é que non resulta estraño que este tipo de material de mobilización revolucionaria nos chegue desde Catalunya. Os que xa fomos recrutados hai tempo adoitamos levar o noso ollar con moita frecuencia cara a aquelas terras, desde onde tamén outro científico, Antonio Turiel, chama o colapso polo seu nome e sinala culpables sen pelos na lingua; onde xornalistas como Josep Cabayol falan do que hai que falar nos medios públicos; onde unha formación como a CUP está á vangarda do poscrecemento nos seus programas electorais ou dicindo cousas desde os seus escanos en Madrid como que «parece que ninguén toma demasiado en serio a fin dos combustibles fósiles que nos levará a unha crise enerxética máis axiña do que imaxinamos».*E o autor deste libro algo ten que ver nese ruído de mobilización para a batalla que resoa desde aquel país e cuxos ecos atravesan a Iberia até chegaren a nós.

E por se todo isto aínda che parece pouco, vouche contar outro extra que vas atopar neste libro. Seguramente o que moi poucos outros libros sobre a emerxencia climática che van ofrecer é unha explicación das diferenzas básicas entre as propostas estratéxicas máis conscientes que se están a manexar no bando rebelde para tentar gañar nesta guerra pola supervivencia («e emancipación», que di Jorge Riechmann). Porque nas páxinas d’A bolsa ou a vida podemos atopar un mapa esquemático moi útil para nos orientarmos —mesmo quen levamos anos movéndonos neses movementos e idearios— entre os territorios do Green New Deal, do decrecemento ou do ecosocialismo… territorios polo de agora doutra dimensión, pero que só se poden comezar a facer realidade nesta, grazas a pequenos portais de teletransportación coma este que tes nas túas mans e que estás a piques de cruzar. Boa viaxe iniciática, compañeir*: vémonos do outro lado.

Manuel Casal Lodeiro

Coordinador do Instituto Resiliencia, parte do Centro de Saberes para a Sustentabilidade recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas

destacado

A bolsa ou a vida

A bolsa ou a vida, Salvador Lladó presenta dunha forma clara, didáctica e amena diferentes perspectivas da actual crise ecolóxica: desde a causa central (a necesidade imperiosa de medrar do noso sistema económico), pasando polo seu principal síntoma (a emerxencia climática, posta ademais aquí en relación coa pandemia da covid-19), até unha serie de propostas políticas (ecosocialismo, Green New Deal, decrecemento…) que nacen da necesidade de lle pór freo a un ritmo de produción e destrución da natureza sen precedentes. Estas páxinas servirán para demostrar que ese freo é posible: velaquí un paquete de medidas para dicir non á bolsa e un si rotundo á vida.
peche
, , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Catro Ventos

Catro Ventos Editora S. Coop. Gal. ofrece os mellores libros sobre ecoloxía, economía social, consumo responsable e educación e crianza alternativas.

Uso de cookies

Informamos por cuestións legais de que este sitio manexa testemuños (cookies técnicas) para facilitar a navegación e a xestión da sesión de usuario.
Catro Ventos Editora non recolle nin procesa información persoal. Para revisar a nosa política de privacidade pincha na ligazón. ACEPTAR

Aviso de cookies